• این متن با همکاری خانم کتایون پور‌امین تدوین گردیده و تمامی تصاویر از آلبوم شخصی نگارندگان برداشت شده است.

تصویر مطلوب شهر در ذهن ساکنان و سایر افراد می‌تواند باعث جذب هر چه بیشتر سرمایه‌گذاران، گردشگران و مهاجران شود. همچنین مدیران شهری جهت برنامه‌ریزی و اتخاذ تصمیمات مناسب شهرها نیازمند شناختی مناسب از تصویر فعلی شهر و عوامل تاثیرگذار در شکل‌گیری آن هستند.

مطالعه اولیه در زمینه تصویر فضاهای شهری که توسط لینچ انجام گرفت، نشان داد که تصاویر شهرها حاصل جامعه شناختی افراد و گروه‌های اجتماعی هستند. آنها چند فاعلی و شامل ابعاد احساسی، سنجشی و معنی دارند (۲۰۲ : ۲۰۰۶ ,Mannafinia et al). ایجاد تصویری مطلوب از شهر در ذهن ساکنان همان شهر و همچنین افراد خارج از آن شهر می‌تواند باعث جذب هر چه بیشتر افراد به آن شهر شود. از آنجایی که امروزه شهرها در تلاشند تا تصویری مطلوب در ذهن سرمایه‌گذاران و گردشگران و مهاجران داشته باشند، رهبران بسیاری از شهرها بر این باورند که تصاویر نامطلوب که با اسامی شهرها گره خورده است مانعی برای آینده‌ی روشن می‌باشد  (۲۰۰۴:۴۷۱ ,Avraham).

کاتلر و همکاران بر این باورند که تصویر یک شهر می‌تواند مثبت و جذاب، منفی و ضعیف، ترکیبی (زمانی که تصویر دارای عناصر منفی و مثبت است ) و یا متناقض (زمانی که تصویر شهر برای گروهی منفی و برای گروهی دیگر مثبت ) باشد (۲۰۰۴:۴۷۲ ,Avraham).

تصویر یک شهر از نظر هر شخص منحصر به فرد است و بستگی به تجارب گذشته و نمایش‌های آن مکان خاص دارد. نکته مهم این است که این تصاویر را می‌توان به عنوان ابزاری جهت رواج فرهنگ‌ها، انعکاس و تقویت مفاهیم خاص مشترک، باورها و سیستم‌های ارزشی خاص شرح داد. (Richards and Wilson, 2004: 1933)

خلق تصویر استراتژیک شهر که در ادبیات جهانی از آن تحت عنوان برند شهری نام برده می­شود فرایندی جهت متمایزسازی شهرها از یکدیگر است. در واقع نگاه جامعه به ارزش‌ها، احساسات و تصویرهایی است که در یک شهر نهفته و به نوعی در برگیرنده هویت آن شهر می‌باشد. به عبارتی می‌توان برندسازی شهری را شناسایی و تاکید بر تفاوت‌هایی بیان کرد که تامین‌کننده حیات شهری از طریق جذب سهم زیادی از گردشگر، کسب و کار، سرمایه‌گذاری، توجه و … هستند.

برندسازی برای یک شهر نیازمند برنامه‌ریزی‌های مناسب و استراتژیک است تا بتواند تصویری قدرتمند را در اذهان ایجاد و تثبیت کند. لذا مدیران شهری در ابتدا برای اتخاذ تصمیمات لازم نیازمند دانشی همه جانبه‌اند، به این معنی که باید تصویر فعلی شهر را بشناسند، از وضعیت موجود و فعلی، نقاط ضعف و قدرت آگاهی داشته باشند، سپس تصویری را که خواهان آنند طراحی کرده و فعالیت‌هایی برای بهبود آن تعریف کنند.

شهر شوش به واسطه تاریخ کهن خود در گستره قلمرو تاریخی ایران، همواره تصویری راز آلود از آنچه که بدان دنیای باستان می‌نامند در پیش روی ما نهاده است. شهری با ۶/۵ کیلومتر مربع مساحت که در ۱۱۵ کیلومتری شمال غربی اهواز واقع است و از حدود ۲۷۰۰ قبل از میلاد پایتخت بوده و این پایتختی تا پایان امپراطوری هخامنشی ادامه یافته است که بالغ بر ۳۰۰۰ سال می‌شود.

شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده است، یکی تمدن بین‌النهرین و دیگری تمدن عیلام و این موقعیت جغرافیایی و سیاسی خاص آن بوده است که سبب می‌شود راه‌های بسیاری و به ویژه راه بزرگ موسوم به راه شاهی (که به دستور داریوش ساخته شد) ارتباط این شهر را به نقاط گوناگون جهان برقرار سازد. پیامد این ارتباط برقراری امنیت و تسهیل بازرگانی، پیوند و آشنایی ملت‌ها و همچنین انتقال فرهنگ‌ها و باورهای گوناگون بوده است.

وجود پتانسیل های باستانی و تاریخی این شهر سبب شده تا محوطه تاریخی شوش به عنوان هجدهمین اثر جمهوری اسلامی ایران در فهرست میراث جهانی به ثبت برسد. پرونده میراث فرهنگی شوش شامل کاخ شائور، آپادانا، دروازه شرقی، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش و مجموعه بناهای دوره اسلامی، تپه‌های آکروپول و قلعه فرانسوی‌ها است. در پرونده شوش، تپه باستانی آن با در نظر گرفتن معیارهای چهارگانه کمیته میراث جهانی در خصوص حفظ اصالت، یکپارچگی، مدیریت و حفاظت محوطه مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت.

زیگورات چغازنبیل نیایشگاهی باستانی که در زمان عیلامی‌ها و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شده‌ و در نزدیکی شوش (شهر باستانی) قرار دارد یکی دیگر از جاذبه های تاریخی و گردشگری این دشت پهناور است که در سال ۱۹۷۹ میلادی به عنوان اولین اثر تاریخی از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت.

آنچه امروز در شهر شوش مشاهده می‌نماییم مجموعه‌ای بسیار غنی از بناهای باشکوه و تاریخی، آداب و رسوم، هویت‌تاریخی، ویژگی‌های اجتماعی، قومی و جذابیت‌هایی است که در طول تاریخ به این شهر هویت بخشیده و زمینه‌ای را برای خلق تصویری هویتمند فراهم نموده است .

خلق برند استراتژیک شهر شوش به معنی بکارگیری مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها، راهبردها و فعالیت‌‌های هماهنگ و یکپارچه است که بتواند به صورتی منسجم، هویت و شخصیتی متمایز و رقابتی به شهر ببخشد.

در فرایند برندسازی و خلق تصویر استراتژیک ذهنی از شهر شوش می‌توان با بهره‌گیری از مولفه‌های فرهنگی و تاریخی چون میراث‌تاریخی- فرهنگی و مذهبی (چغازنبیل، کاخ اردشیر، کاخ آپادانا، هفت تپه و …)، نمادها و اسطوره‌های ملی نظیر دانیال نبی، فضاهای طبیعی شهر(رودخانه شائور)، پایبندی به اداب و رسوم، همچنین با بهره‌مندی از مدیریت شهری شایسته، برای شهر شخصیت‌سازی کرده و آن را به عنوان یک پدیده تاریخی و فرهنگی در سطح جهانی و منطقه‌ای مورد توجه گردشگران قرار داد به‌گونه‌ای که بتواند برای خود اعتبار کسب نموده و برند شهری را به وجود اورد که به مقابله با تصویر کهنه و متروک شهر بپردازد و به ایجاد درک مثبت از مکان و ایجاد منظر ذهنی مطلوب گردشگران کمک کند و منجر به افزایش اطمینان و تضمین سرمایه‌گذاری و دیدار از شهر و مکان شود .

به نظر می رسد با وجود پتانسیل‌های تاریخی و هویتی شهر شوش می توان آن را به نوعی شناسنامه‌ای از هویت تاریخی ایران باستان دانست. همچنین تصویری که شهر از خود در ذهن ناظران، ساکنین و گردشگران در طول قرون متمادی به جای گذاشته است، جهت‌گیری چشم اندازهای آتی و سیاستگذاری‌های فعلی را در ارائه تصویری هویتمند و تاریخی از این شهر در جامعه جهانی توجیه می‌نماید. تصویری که می‌تواند ضمن سازگاری با هویت زمینه‌ای و خاطره‌ی جمعی نسل‌هایی که در این گستره جغرافیایی حضور داشته‌اند، بازتابی از تاریخ‌، فرهنگ، سیاست، مذهب، اقتصاد و دیگر مولفه‌های جامعه بشری در قلمرو ایران باستان، همچنین پنجره‌ای باز به سوی گفتگوی تمدن‌ها و  میعادگاهی برای نسل امروز بشر از سرتا سر گیتی باشد.

منابع :

1. پرچکانی , پروانه, تأثیر مؤلفه های فرهنگی در معماری برند شهرها با رویکرد گردشگری مطالعه موردی : لیون فرانسه, فصلنامه هـنر و تـمدن شـرق,سال چهارم,شماره دوازدهم,تابستان۱۳۹۵
2. قلی پور، آرین ، ابویی اردکان محمد ، الهه پیدایش،بررسی عوامل موثر در شکل گیری تصویر شهر در راستای برند سازی موثر شهری،نشریه هنرهای زیبا، شماره ۴۵،بهار ۱۳۹۰
3. فاضلی , مائده ,برندسازی شهرهای ایران,پایگاه اینترنتی http://brandabout.ir
4. امینی فرد, حمیده , روزنامه ایران ,برندینگ و هویت شهری, پایگاه اینترنتی http://brandabout.ir
5. Avraham, E. (2004), Media strategies for improving an unfavorable city image. Cities, Vol. 21, No. 6, 471–۴۷
6. Mannarinia,T. Tartaglia , S. Fedib,A., and Greganti, (2006), Image of neighborhood, self-image and sense of community. Journal of Environmental Psychology. Vol. 26,pp. 202–۲۱۴