با وجود تغییر سیاست های دولتی در سالهای اخیر به سوی ارتقا کیفیت محیط شهری، شنیده شدن زمزمه هایی مبنی بر تلاش جهت حذف صلاحیت طراحی شهری از میان صلاحیت های مشاوران، نکته ای قابل تامل در اندیشیدن بیشتر به مساله شهرهای ایران معاصر است. زمزمه هایی که ارزش طراحی شهری را در وضعیت امروزین بیشتر نمایان می کند و تعمق بیشتر در آن سر از اقتصاد حوزه مشاوره در ایران در می آورد.
شاید لازم است بار دیگر این بنیان مفهومی را یادآور شد که اگر طراحی شهری در ترکیب با وافعیت های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی شهرها درست فهمیده شود، از معدود تخصص هایی است که توان عمل گرایی (Pragmatism) در تصمیم سازی شهری مبتنی بر ابعاد پنهان اجتماعی، اقتصادی و سیاسی موثر بر تغییر شهری (Urban Change) را دارد. این توان طراحی شهری به ماهیت انعطاف پذیر و رو به تکامل پایان ناپذیر آن بر می گردد که می تواند بیش از هر تخصص دیگری فرایند و محصول تاثیرگذاری همه نیروهای موثر بر فرم شهر از گذشته تا آینده را واقع گرایانه تحلیل کند.
بر این مبنا به نظر می آید بازخوانی ظرفیت ها و ارزش های طراحی شهری در بازشناخت، تحلیل و حل مساله شهری (Urban Question) در ایران معاصر از اهمیت دوچندانی برخوردار است. بدیهی است در این راه طراحی شهری لازم است خویشاوندی بیشتری با دیگر حوزه های دانشی موثر بر شهر از علوم انسانی تا علوم تکنولوژیک برقرار کند. نوعی از خویشاوندی که طراح شهر بیشتر در متن خانواده دیگر علوم قرار گیرد. این نگاه، به توسعه و ارتقا مفهوم طراحی شهری نیز کمکی دوچندان می کند و طراحی شهری این ظرفیت ماهوی را داراست. زمان آن است که طراحی شهری از یک نوازنده در میان دانش های موثر بر شهر به رهبر اکستر علوم شهری تغییر ماهیت یابد.
دورنمای کلی از وضعیت شهرهای ایران در دوره معاصر همچون عمده دیگر نقاط دنیا نشان از سیطره کمیت، فن گرایی و زوال شهری در گفتگوی های بی پایان و صرفا تحلیلی دیگر دانش ها دارد. جایی که نشان از عمل گرایی کمتر می توان یافت. جایی که از قضا طراحی شهری خوب می تواند داد شهر ایرانی را بستاند.
در این وضعیت بسیار شگفت انگیز که چرا بخشی از جامعه مهندسین مشاور در ایران به راهی دیگر می رود. زمزمه ها از حدود یک سال پیش آغاز شد. بخشی از مهندسین مشاور آگاه به توان های طراحی شهری، همان زمان اعتراض قانونی خود را اعلام کردند، اما به نظر می آید رتبه طراحی شهری که همچون دانشش در ایران نو پا، پویا، با انگیزه و عرصه ای است برای عرض اندام مشاوران جوان، رقیبی شده است که تاب تحملش را برنمی تابند.
بهتر است اکنون که سیاست های دولتی – حداقل در برنامه و کلام- در مسیر ارتقا کیفیت محیط شهری قرار گرفته است بیشتر بیاندیشیم به ارزش ها و ظرفیت های طراحی شهری در حل مساله شهری ایران.
تصویر : حسن شیروانی،خبرگزاری میزان
چقدر به این واکنش ها و ورودهای به موقع محتاجیم. با تشکر از استاد عزیزمان بابت توجه و این متن هشیارکننده
ولی در ارتباط با این عمل به کل غلط یک نکته عرض می شود
بهرام که گور میگرفتی همه عمر/ دیدی که چگونه گور بهرام گرفت
چند سالی هست عملا آنچه شهرسازی عنوان می شود با محتویات طراحی شهری پر شده است. سیر اندیشه های شهرسازی مختص به طراحان شهری قلم خورد و متن های ترجمه ای و تالیفی منابع دروس دانشگاهی شهرسازی عملا رنگ و بوی طراحی شهری به خود گرفت و منابع کنکور و سوالات کنکور با رانت برخی از بزرگواران این رشته در تسلط این گرایش از شهرسازی گرفتار شده و در حرفه نیز علاوه بر انجام کارهای مرتبط با این گرایش از ورود به عرصه های دیگر چون انجام طرح های جامع و تفصیلی و … نیز پرهیز نکرده است هرچند برعکسش علی رغم تمام شعارهای میان رشته ای بوده و همکاری با بسیاری از رشته عملا اتفاق نیافتد و در انحصار این گرایش ماند. و از طرف دیگر از این موضوع هم نباید گذشت که کارهایی که با نام این گرایش از کارفرماها و به طور ویژه شهرداری از نظر اهیمت و زمان و هزینه در مقایسه با طرح های جامع و تفصیلی یا سایر طرح های منطقه ای به مراتب کمتر ولی با قیمت های بسیار بالاتری عرضه شد و به دلیل انحصاری که وجود دارد سبب شده است دیگر گرایش نیز خواهان سهم از این انحصار باشند.
علی رغم توافق کامل با مطالب متن ولی این رشته نیز به دلیل ساختار ذاتی خود و ساختار ذاتی ساختارهای قدرت در این سرزمین؛ او نیز توان ستاندن داد شهر ایرانی را نخواهد داشت. والبته عملگرایی در این شرایط ما را به یاد باکسر داستان جورج اورول می اندازد. تاکید بیش از حد بر تخصص گرایی با مایه برتری بینی ما را به همان دردی که اکنون رشته پزشکی با ان مواجهه است گرفتار خواهد کرد.