تهران از معدود کلان‌شهرهایی در دنیاست که طی 200 سال تجربه متفاوتی از دگرگونی شهری[1] را داشته است؛ به‌گونه‌ای که از روستایی کوچک به کلان‌شهری جهانی بدل گشته است. در این دگرگونی سریع و سیر روزافزون پیچیدگی‌های شهری[2] در تهران، مفهوم فضای عمومی دچار زوال شده است. به‌گونه‌ای که میدان به‌عنوان عالی‌ترین نمونه فضای شهری ایرانی از زیست جامعه شهری تهران رخت بربسته و مفهوم میدان در تهران دگرگون شده است.

میدان‌ها و میدانچه‌ها ماهیت سکون داشته و امکان تعاملات اجتماعی، دیدارهای چهره به چهره و  شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی را فراهم می‌آورند. مبتنی بر این ماهیت میدان، تحولات فضای شهری در تهران معطوف به زوال مفهوم میدان، سبب کاهش تعاملات اجتماعی و به‌تبع آن کاهش سرمایه‌های اجتماعی در تهران شده است. بخشی از افزایش اختلالات روانی در شهر تهران را می‌توان در کمبود چنین فضاهایی جستجو کرد چراکه فضاهای شهری که امکان نشستن و گفتگو را فراهم می‌آورند سبب بهبود سلامت روانی شهروندان نیز می‌شوند.

افزون ‌بر ‌این، میدان ها به دلیل فراهم آوردن امکان حضور و تجمع و برگزاری رویدادهای شهری می‌توانند به‌عنوان مهم‌ترین عوامل هویت‌ساز مناطق مختلف شهر خود را معرفی کنند.

توسعه میدان‌ها و میدانچه‌های پیاده می‌تواند درک و تجربه شهروندان تهران از فضای عمومی شهر را دگرگون کند. درکی که اکنون به‌واسطه تسلط خودرو، تصویر ذهنی از دریچه خودرو ساخته است. تغییر این تصویر ذهنی تنها با اجرای فضاهای عمومی شهری موفق و الگو امکان‌پذیر خواهد بود. توسعه پیاده راه‌ها در منطقه 12 تهران نمونه‌ای از این تغییر تصویر ذهنی است.

پروژه میدانگاه‌های تهران در صورت هدایت به سمت مسیر درست می‌تواند تغییر اساسی در تصویر ذهنی شهروندان از فضاهای عمومی و گرایش‌های رفتاری آن‌ها در این فضاها ایجاد کند.

این پروژه در قالب طرح پژوهشی با عنوان ” مکان یابی میدانگاه پیاده در مناطق 22 گانه در عرصه های دارای ظرفیت بالقوه ” با نظارت مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، توسط گروه پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس با مدیریت احسان رنجبر استادیار طراحی شهری و کورش آصف وزیری دانش آموخته طراحی شهری در حال انجام است.

موضوع میدانگاه های تهران از سوی شورای شهر تهران به عنوان  به عنوان یک تحول فکری در شهرداری تهران دنبال می شود و برنامه سوم توسعه شهر تهران بر شکل گیری میدانگاه های پیاده در تهران تاکید ویژه دارد.

بخش ویژه ای در سایت طراحی شهری ایرانی به این پروژه اختصاص داده شده تا علاوه بر معرفی پروژه و جریان سازی متناسب، زمینه لازم جهت فراهم آوردن مشارکت عمومی در این پروژه را فراهم آورد.

نوشته های بعدی جزئیات این پروژه را ارائه خواهد داد.

[1] Urban Transformation

[2] Urban Complexity