به مناسبت نخستین سالگرد درگذشت دکتر سید محسن حبیبی منتشر شد:
📚«سید محسن حبیبی؛ معلم شهرشناسی»
پیشگفتار کتاب
جامعه معماری و شهرسازی ما مدیون معلمانی است که در دوره‌های مختلف زمانی، بانی گشودن چشم‌اندازهای بدیع و پی‌ریزی شاه‌راه‌هایی بوده‌اند که موجب حرکت روبه‌جلوی نسل‌های مختلف در حوزه‌های دانشگاهی و همین‌طور حرفه‌ای شده‌اند. معلمانی که به‌حق نقش سترگی در پرورش دانشجویان و حرفه‌مندان این حوزه در ایران داشته‌اند؛ زنده‌یاد دکتر سید محسن حبیبی یکی از ستارگان پرفروغ آسمان معماری و شهرسازی ایران است که عمر پربرکت خویش را در راه آموزش چندین نسل از دانشجویان جامعه معماری و شهرسازی ایران صرف کرد و به شایستگی رسالت والای معلمی را در این حوزه به دوش کشید. بینشی عمیق نسبت به تاریخ غنی شهرسازی و معماری ایرانی، تسلط به دانش روز جهانی حوزه شهرسازی و معماری، حرکت در مسیر راستین مسئولیت معلمی، دلسوزی پدرانه نسبت به دانشجویان و پیوند دو حوزه دانشگاه و حرفه ازجمله مهم‌ترین شاخص‌های زنده‌یاد دکتر سید محسن حبیبی بود که ایشان را به‌عنوان معلمی ممتاز در سطوح ملی و بین‌المللی مطرح کرده است.
بازخوانی چشم‌اندازهای فکری متکثر ایشان در حوزه علمی و بازاندیشی در آن‌ها و همین‌طور درس‌آموزی از نقش‌آفرینی مؤثرشان در حوزه حرفه‌ای، ضرورتی مهم برای نسل امروز و آتی جامعه شهرسازی و معماری ایران است. جامعه‌ای که نیازمند واکاوی عمیق اندیشه‌های پربارشان در حوزه‌های مختلف شهرسازی و معماری برای ترسیم نقشه راه آینده و تداوم و استمرار مسیر فکری و حرفه‌ای دکتر سید محسن حبیبی است. نگاه ویژه به بازآفرینی شهری، تبیین مفاهیم و اصول مکتب اصفهان، فهم روایی از شهر، نگاه انسان شناسانه به شهر، شناخت گستره فرهنگی ایران‌زمین و جهان و… تنها مثال‌هایی محدود از دامنه فکری فراخی است که زنده‌یاد دکتر سید محسن حبیبی در هرکدام از آن‌ها واجد نگاهی ژرف و نو و واضع بنیان‌های اصیل و خلاق بود. در هرکدام از این موضوعات، چشم‌اندازها و آستانه‌های بدیعی توسط ایشان بنا نهاده شده است که امروز توسط جمع کثیری از شاگردان ایشان پی گیری می‌شود.
اکنون دفتر پژوهشهای فرهنگی، که سال‌های متمادی از فرصت همکاری با دکتر سید محسن حبیبی، به‌عنوان مشاور ارشد بخش شهرشناسی بهره‌مند بوده است، رئوس مهم‌ترین موضوعات فکری ایشان را با همکاری طیف وسیعی از دوستان، همکاران و شاگردانشان گردآوری کرده است تا در جهت بازخوانی اندیشه‌های دکتر حبیبی و روایت نقش‌آفرینی ویژه‌شان در حوزه‌های دانشگاهی و حرفه‌ای گام اول را بردارد. بر این اساس، فرایند گردآوری مقالات این مجموعه پس از درگذشت ایشان، در دفتر پژوهشهای فرهنگی آغاز و در طی این فرایند تلاش شد به مهم‌ترین سرفصل‌های اندیشه‌ای وی پرداخته شود. در کنار شرح و بسط اندیشه‌های ایشان، روایت بخشی از ویژگی‌های ممتاز شخصیتی دکتر حبیبی از زبان همکاران و شاگردانشان نیز موجب غنای هرچه بیشتر مجموعه حاضر شده است.
دکتر سید محسن حبیبی، در یکی از پروژه‌های فکری خود، درصدد دستیابی به فهمی روایی از شهر بود و این مهم را از دریچه قصه، سینما و شعر دنبال کرد. او در آخرین اثر خود از منظر موسیقی به دنبال خوانشی بدیع از شهر برآمد که متأسفانه عمر ایشان به تکمیل این اثر کفاف نداد. مجموعه حاضر با بخشی از این اثر که تحت عنوان «ترانه شهر، شهر ترانه؛ خوانش شهر از خلال موسیقی» در اختیار دفتر پژوهشهای فرهنگی است و در آینده گروه شهرشناسی آن را منتشر خواهد کرد، آغاز می‌شود.
دفتر پژوهشهای فرهنگی از تمامی نویسندگان محترم که یاری‌دهنده این حرکت جمعی بودند، از خانم رعنا حبیبی برای گردآوری برخی از مقالات این مجموعه، از آقای جواد عرفانی برای گردآوری تعدادی از عکس‌ها و از آقای محمد نظرپور برای همراهی صمیمانه‌شان در تمام فرایند کار قدردانی می‌کند. همچنین، از زحمات و حمایت‌های سرکار خانم شهین اسکندری کمال تشکر را دارد. امید است که این «یادنامه» بتواند در حد بضاعت خود، در مسیر بازخوانی اندیشه‌های دکتر سید محسن حبیبی برای نسل‌های مختلف جامعه شهرسازی و معماری ایران گامی بردارد. مجموعه حاضر برگرفته از یادداشت‌هایی با عناوین زیر است:
از طرف خانواده
شرحی کوتاه بر زندگی دکتر سیّد محسن حبیبی / رعنا حبیبی
پیش‌درآمدی بر خوانش شهر از خلال موسیقی / زنده‌یاد سیّد محسن حبیبی
سخن اول
متاپولیس: دگردیسی شهر، پایایی حیات شهری و مانایی اندیشه / دلارام اشتری
افسوس که گاهی چقدر زود دیر می‌شود / ایرج اعتصام
سخن دوم
دکتر سیّد محسن حبیبی که بود و چه کرد؟/ گیتی اعتماد
مکتب اصفهان در شهرسازی: تعمق در گذشته، نگاه به آینده / زهرا اهری
به یاد استادی گران‌قدر و معلّمی بزرگوار / محمدسعید ایزدی
یادی از دکتر سیّد محسن حبیبی / سیّد حسین بحرینی
معلّمی که خود مبتلا به پرسش بود / سیّد محمد بهشتی
سخن سوم
به یاد دوست فرهیخته‌ام / فلورانس پوینده
در رثای انسانی پاک‌سرشت، استادی دلسوز، همکاری فرهیخته و دوستی عزیز /پرویز پیران
نشستن با «تجمل» و رفتن با «جلالت» / ناصر تکمیل‌همایون
شرف المکان بالمکین / یاسر جعفری
سخن چهارم
شهر و مدرنیته / ژاله جلیلی
پدر چه کرد که مثال این مثل شد / فرهنگ حبیبی
برای پدرم / نگار حبیبی
برای او شهر یعنی مردمی که در مکانی زندگی می‌کنند / مهدی حجت
نوسازی شهری در حد فاصل پروتز و ایمپلنت / علیرضا خادم
بازآفرینی شهری: شرحی بر دیدگاه‌های دکتر سید محسن حبیبی / سمانه خبیری
سخن پنجم
حق استاد / شاپور دیوسالار
نگاهی به اندیشه‌های دکتر سید محسن حبیبی در باب مرمت شهری / نعیمه رضایی
سخن ششم
«مطالعات شهر ایرانی»، میراث پایا و پویای سیدّ محسن حبیبی / احسان رنجبر
«شهر به‌مثابه یک انسان» / مریم ساعدی
تجربه ارزشمند آشنایی با دکتر سیّد محسن حبیبی / مینا سعیدی شهروز
یادداشتی به‌سوی یار / منوچهر طبیبیان
جستار کیفیت؛ در پی کاربست بازآفرینی شهری در ظر و عمل /مونا عرفانیان سلیم
مسکن، محیط مسکونی، محله / محمدمهدی عزیزی
سخن هفتم
قصه تنزل فرودستان به مطرودان اجتماعی / مهرناز عطاران
به یاد دکتر سیّد محسن حبیبی / بهناز فرنام
ریخت‌شناسی شهری از منظر دکتر سیّد محسن حبیبی: از عینیت تا ذهنیت /حمیده فرهمندیان
سخن هشتم
وداع با شهر / ناصر فکوهی
کرانه پاکی در ناپاک آباد / فرهاد قصیری
در جستجوی شهر / محسن گودرزی
به یاد نیک استادمان دکتر سیّد محسن حبیبی، رعنانگارینه فرهنگ ایران‌شهر/ سهند لطفی
سخن نهم
شهر خود انسان است / غلامرضا لطیفی
چقدر تنها ماندیم / زیبا لقمانی
در حسرت یک گفت‌وگو / اسکندر مختاری
دکتر حبیبی و تقابل بین شهرسازی نظری و عملی / سهراب مشهودی
سخن دهم
نقاش شهر / جواد میرحسینی
«نسل من نسل انقطاع بود … به شهر گفتیم باش، شد» / محمد نظرپور
من از یادت نمی‌کاهم / شاپور والی
بهره‌مند از سر کویت دگری نیست که نیست / محمد یزدی
کتابشناسی
اطلاعات کتاب
- سید محسن حبیبی؛ معلم شهرشناسی
- به کوشش مریم ساعدی
- نشر دفتر پژوهشهای فرهنگی
- 332 صفحه
- تهیه از سایت دفتر پژوهشهای فرهنگی به آدرس: iranculturalstudies.com