تبدیل فضای انتزاعی به مکان معنادار انضمامی در ادبیات میان‌رشته‌ای حوزه شهر، به‌عنوان فرآیند «مکان‌سازی» شناخته می‌شود. این فرآیند گاهی از زاویه تجربه زیسته افراد در خلال زندگی روزمره آن‌ها نگریسته می‌شود که به سمت مطالعات انسان‌شناسی سوق پیدا می‌کند و گاهی از زاویه مدیریت و طراحی مکان موردبررسی قرار می‌گیرد که به سمت مطالعات مدیریت فضای عمومی متمایل می‌شود. متن پیش رو به مباحث بنیادین حول مکان‌سازی از چشم‌انداز دوم می‌پردازد∗.

 

یکم؛ چه می‌شود اگر جوامعِ خود را حول مکان‌ها بسازیم؟

مکان‌سازی به‌عنوان ایده‌ای فراگیر و رویکردی عملی برای بهبود کیفیت محله، شهر یا منطقه، مردم را برمی‌انگیزد تا فضاهای عمومی را به‌عنوان قلب هر جامعه، به‌طور جمعی باز تصور و بازآفرینی کنند. مکان‌سازی به یک فرآیند مشارکتی در راستای تقویت ارتباط بین افراد و مکان‌ها، اشاره دارد؛ رویکردی که از طریق آن می‌توانیم قلمرو عمومی خود را شکل دهیم تا ارزش‌های مشترکمان را به حداکثر برسانیم. مکان‌سازی بیش از آنکه صرفاً به دنبال ترویج طراحی شهری بهتر باشد، به دنبال تسهیل الگوهای خلاقانه در استفاده از فضاهاست و همین‌طور توجه ویژه‌ای به هویت‌های فیزیکی، فرهنگی و اجتماعی تعریف‌کننده یک مکان دارد و از تکامل مستمر آن حمایت می‌کنند.

یک فرآیند مکان‌سازی مؤثر با تکیه بر مشارکت جامعه‌محوری که در مرکز توجه خود دارد، بر دارایی‌ها، آمال و آرزوها و پتانسیل یک جامعه محلی سرمایه‌گذاری می‌کند و منجر به ایجاد فضاهای عمومی باکیفیتی می‌شود که به سلامت، شادی و رفاه مردم کمک می‌کنند. وقتی PPS از مردم در مورد اینکه مکان‌سازی برای آن‌ها چه معنایی دارد؟ نظرسنجی کرد، متوجه شدیم که این یک فرآیند بسیار مهم و باارزش برای کسانی است که احساس می‌کنند با مکان‌های زندگی خود ارتباط نزدیکی دارند. مکان‌سازی به مردم نشان می‌دهد که بینش جمعی آن‌ها چقدر می‌تواند قدرتمند باشد. چیزی که به آن‌ها کمک می‌کند تا فضاهای روزمره خود را دوباره تصور کنند و پتانسیل نهفته در پارک‌ها، مرکز شهرها، اسکله‌ها، میدان‌ها، محله‌ها، خیابان‌ها، بازارها، دانشگاه‌ها و ساختمان‌های عمومی را کشف کنند.

مکان‌سازی از مقیاس‌های کوچک آغاز می‌شود

مکان‌سازی یک ایده جدید نیست؛ درحالی‌که PPS از اصطلاح مکان‌سازی به شکل مستمر از همان نیمه‌های دهه ۹۰ برای توصیف رویکردش استفاده می‌کند، بخشی از تفکر پشت این اصطلاح ریشه در کارهای جین جیکوبز و ویلیام وایت در دهه ۶۰ قرن بیستم دارد. وایت ایده‌های پیشرویی را در مورد طراحی شهرها برای مردم و نه صرفاً برای ماشین‌ها و مراکز خرید معرفی کرد. کار آن‌ها بر اهمیت اجتماعی و فرهنگی محله‌های سرزنده و فضاهای عمومی دعوت‌کننده متمرکز است: جیکوبز شهروندان عادی را تشویق کرد تا مالکیت خیابان‌ها را از طریق ایده معروف «چشم‌های ناظر خیابان» در دست بگیرند، درحالی‌که وایت عناصر کلیدی را برای خلق زندگی اجتماعی سرزنده بیان کرد. PPS از سال ۱۹۷۵ با به‌کارگیری خرد این (و دیگر) پیشگامان شهری، به‌تدریج یک رویکرد مکان‌سازی جامع را توسعه داد.

PPS در طول تجربه کارش با بیش از ۳۵۰۰ باهمستان – در تمام ۵۰ ایالت ایالات‌متحده و در بیش از ۵۰ کشور – همچنان به‌واسطه مثال‌هایش به دنبال نشان دادن این است که چگونه اتخاذ یک فرآیند اجتماعی مشارکتی مؤثرترین رویکرد برای خلق و احیای فضاهای عمومی است. برای ما مکان‌سازی هم یک فرآیند است و هم یک فلسفه. رویکردی که حول محور مشاهده، گوش دادن و پرسیدن سوا لاتی از افرادی است که در یک فضای مشخص زندگی، کار و بازی می‌کنند تا نیازها و آمالشان را برای آن فضا و برای جامعه‌شان به‌عنوان یک کل درک کنند. به‌واسطه این دانش، می‌توانیم دورهم جمع شویم تا یک چشم‌انداز مشترک برای مکان‌هایمان بسازیم. این چشم‌انداز می‌تواند به‌سرعت به یک استراتژی عملیاتی تبدیل شود که با ایجاد تغییرات «سبک‌تر، سریع‌تر، ارزان‌تر» در مقیاس کوچک شروع می‌شود و مزایای فوری هم برای خود فضاها و هم برای افرادی که از آن‌ها استفاده می‌کنند به ارمغان می‌آورد.

  • وقتی روی مکان تمرکز می‌کنید، همه‌چیز را متفاوت انجام می‌دهید

متأسفانه، فرآیندهای برنامه‌ریزی (شهرسازی) سفت‌وسخت قرن بیستم چنان نهادینه شده است که ذینفعان جامعه به‌ندرت این شانس را دارند که ایده‌ها و آرزوهای خود را در مورد مکان‌هایی که در آن زندگی می‌کنند بیان کنند. مکان‌سازی می‌تواند این چارچوب‌ها را از طریق نشان دادن ارزش گسترده پیش رفتن فراتر از تمرکز محدود بر حرفه‌ها، رشته‌ها و دستورالعمل‌ها به برنامه‌ریزان، طراحان و مهندسان بشکند. تجربه به ما نشان داده است که وقتی توسعه‌دهندگان و برنامه‌ریزان از این نوع رویکرد مشارکت مردمی استقبال می‌کنند، از سردردهای زیادی در امان می‌مانند. مشکلات رایجی مانند خیابان‌های تحت تسلط ترافیک، پارک‌های کم استفاده و پروژه‌های توسعه منزوی‌شده را می‌توان با پذیرش مدلی از مکان‌سازی که یک مکان را به‌جای اینکه اجزای مجزا را ببیند، در کلیت آن در نظر می‌گیرد، برطرف کرد – یا کلاً از بروز چنین معضلاتی اجتناب کرد.

درحالی‌که شهرها در نهایت در مقیاس «مکان» است که شکست می خورند یا موفق می شوند، این مقیاس اغلب نادیده گرفته می شود.
  • اصول کلیدی مکان‌سازی

رویکرد مکان‌سازی PPS می‌تواند سکوی پرتابی برای باز زنده سازی جامعه باشد. ۱۱ اصل مکان‌سازی ما که از چهل سال تجربه بیرون آمده است، دستورالعمل‌هایی را برای کمک به جوامع ارائه می‌کند: (۱) نظرات مختلف را در یک چشم‌انداز منسجم ادغام کنید، (۲) آن چشم‌انداز را به یک طرح و برنامه عملیاتی تبدیل کنید و (۳) اجرای پایدار طرح را تضمین کنید. تبدیل یک چشم‌انداز مشترک به واقعیت – به مکانی واقعاً عالی – به معنای صبوری برای برداشتن گام‌های کوچک، گوش دادن واقعی و دیدن آنچه در یک زمینه مشخص به بهترین شکل عمل می‌کند، است.

به همان اندازه که داشته‌های یک جامعه در فرآیندهای مکان‌سازی مهم هستند، درک متقابل از شیوه‌هایی که در آن‌ها مکان‌های موفق و والا سبب ارتقای شبکه‌های اجتماعی موفق می‌شوند و ذینفعان متعدد را هم‌زمان منتفع می‌کنند نیز مهم‌اند. ۱۱ اصل، همراه با ابزارهای دیگری که برای بهبود مکان‌ها ایجاد کرده‌ایم، به شهروندان کمک کرده‌اند تا تغییرات گسترده‌ای را در جوامع خود ایجاد کنند – تغییراتی که اغلب بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که چشم‌انداز اولیه تصور می‌کرد.

  • از نظریه به عمل: مکان‌سازی به یک جنبش جهانی تبدیل می‌شود

مکان‌سازی در قلب کار و رسالت PPS است، اما ما بر آن به‌عنوان یک دارایی، علامت تجاری نمی‌گذاریم. این متعلق به همه و هرکسی است که به دنبال خلق مکان‌های والا و موفق است و می‌داند که چگونه یک حس مکان قوی می‌تواند بر سلامت فیزیکی، اجتماعی، عاطفی و زیست‌محیطی افراد و جوامع در همه‌جا تأثیر بگذارد. ما احساس مسئولیت می‌کنیم که باید به محافظت، آموزش و حمایت از رویکرد جامعه‌محور و پایین به بالایی که مکان‌سازی توصیف می‌کند، ادامه دهیم. برای موفقیت، این فرآیند نیاز به رهبری و اقدام قوی در همه سطوح دارد. رهبران نیازی ندارند و مشخصاً اصلاً نباید همه پاسخ‌ها را داشته باشند و مکان‌سازی با اذعان به این موضوع و فراهم کردن فضایی برای تجربه، آزمایش و همکاری، اجازه می‌دهد تا فرآیندی حتی جسورانه‌تری به وجود بیاید.

امروزه، اصطلاح «مکان‌سازی» در بسیاری از محیط‌ها استفاده می‌شود – نه‌فقط توسط شهروندان و سازمان‌هایی که متعهد به بهبود جامعه مردمی هستند، بلکه توسط برنامه‌ریزان و توسعه‌دهندگانی که از آن به‌عنوان یک «برند» برای زدن اصالت و کیفیت به پروژه‌هایشان استفاده می‌کنند، حتی اگر پروژه‌هایشان همیشه به این وعده عمل نکند.

 اما استفاده از اصطلاح «مکان‌سازی» در اشاره به فرآیندی که واقعاً ریشه در مشارکت عمومی ندارد، ارزش بالقوه آن را کمرنگ می‌کند. ساخت یک مکان با ساخت یک ساختمان، طراحی یک میدان یا توسعه یک منطقه تجاری یکسان نیست. ازآنجایی‌که هرروز جوامع بیشتری درگیر مکان‌سازی می‌شوند و متخصصان بیشتری کار خود را «مکان‌سازی» می‌نامند، حفظ معنا و یکپارچگی فرآیند آن بسیار مهم است. یک فضای عمومی موفق را نمی‌توان تنها با ویژگی‌های فیزیکی آن سنجید. بلکه باید به‌عنوان یک منبع حیاتی جامعه که در آن عملکرد بر فرم غلبه دارد، به مردم خدمت کند. هنگامی‌که افراد در هر سن، توانایی و پیشینه‌های اجتماعی-اقتصادی متفاوت می‌توانند نه‌تنها به یک مکان دسترسی داشته باشند و از آن لذت ببرند، بلکه نقشی کلیدی در هویت، ایجاد و نگهداری آن ایفا کنند، آن‌وقت است که مکان‌سازی واقعی را در عمل می‌بینیم.

مکان‌سازی به روش‌های بی‌شماری توجه می‌کند که در آن کیفیت‌های فیزیکی، اجتماعی، زیست‌محیطی، فرهنگی و حتی معنوی یک مکان کاملاً درهم‌تنیده شده‌اند و ما همچنان از مکان‌سازانی که برای ارتقای این دیدگاه برای نسل‌های مختلف تلاش کرده‌اند، الهام می‌گیریم.

مکان‌سازی به همه تعلق دارد؛ پیام و رسالت مکان‌سازی بزرگ‌تر از هر شخص یا سازمانی است. PPS به‌عنوان یک «سازمان پشتیبان»، به حمایت از جنبش مکان‌سازی، رشد شبکه و به اشتراک گذاشتن تجربیات و منابع خود با مکان سازان و متحدان در همه‌جا پایبند است.

آنچه مکان‌سازی است:

  • جامعه‌محور
  • آرمانی
  • عملکرد پیش از فرم
  • انطباق پذیر
  • همه‌شمول
  • متمرکز بر خلق مقاصد (مکان به‌عنوان مقصد مردم)
  • زمینه مند
  • پویا
  • فرا رشته‌ای
  • دگرگون‌کننده
  • منعطف
  • همکارانه و مشارکتی
  • جامعه‌پذیر

آنچه مکان‌سازی نیست:

  • بالا-پایین
  • واکنشی
  • یک راه‌حل مسکن و یا حل‌وفصل سریع
  • طرد کننده
  • خودرو محور
  • تعمیم‌پذیر
  • تک‌رشته‌ای
  • تک‌بعدی
  • وابسته به کنترل‌های نظارتی
  • یک تحلیل هزینه-فایده
  • پروژه مبنا

 

دوم؛ چه چیزی یک مکان همگانی موفق را می‌سازد؟

فضاهای عمومی والا مکان‌هایی هستند که در آن جشن‌ها برگزار می‌شود، تعاملات اجتماعی و اقتصادی رخ می‌دهد، دوستان با یکدیگر مواجه می‌شوند و فرهنگ‌ها در هم می‌آمیزند. آن‌ها جلوخان‌های مؤسسات عمومی ما هستند – کتابخانه‌ها،، مدارس و… – جایی که ما با یکدیگر و دولت تعامل داریم. وقتی این فضاها به‌خوبی کار کنند که به‌عنوان صحنه‌ای برای نمایش زندگی عمومی ما عمل می‌کنند.

چه چیزی باعث می‌شود برخی مکان‌ها موفق شوند درحالی‌که برخی دیگر شکست می‌خورند؟

نهاد PPS با ارزیابی هزاران مکان عمومی در سراسر جهان، دریافته است که برای موفقیت یک مکان عمومی، آن‌ها معمولاً باید چهار کیفیت زیر را داشته باشند: در دسترس باشند؛ مردم در آنجا مشغول فعالیت می‌شوند؛ فضای راحتی هستند و تصویر خوبی دارند؛ و درنهایت، یک مکان معاشرت پذیر تلقی می‌شوند: جایی که مردم یکدیگر را ملاقات می‌کنند. PPS دیاگرام مکان را در زیر به‌عنوان ابزاری برای کمک به مردم در قضاوت هر مکانی که با آن مواجهه هستند توسعه داده است:

 

  1. دسترس‌پذیری و پیوستگی

شما می‌توانید میزان دسترس‌پذیری یک مکان را از طریق ارتباط آن با محیط اطرافش، چه بصری و چه فیزیکی، بسنجید. دسترسی به یک فضای عمومی موفق ساده و حرکت در آن آسان است؛ فضایی که هم از دور و هم از نزدیک قابل‌مشاهده است. لبه‌های یک فضا نیز مهم هستند: برای مثال، ردیف مغازه‌ها در امتداد یک خیابان باریک، جالب‌تر و عموماً ایمن‌تر از یک دیوار خالی یا زمین خالی است. فضاهای قابل‌دسترس گردش مالی بالایی برای پارکینگ دارند و در حالت ایدئال برای حمل‌ونقل عمومی مناسب هستند.

پرسش‌های مربوط به دسترس‌پذیری و پیوستگی:

  • آیا می‌توانید فضا را از دور ببینید؟ آیا داخل آن از بیرون قابل‌مشاهده است؟
  • آیا ارتباط خوبی بین فضا و ساختمان‌های مجاور وجود دارد یا با دیوارهای خالی احاطه شده است؟ آیا ساکنان ساختمان‌های مجاور از فضا استفاده می‌کنند؟
  • آیا مردم می‌توانند به‌راحتی پیاده به آن مکان بروند؟
  • آیا پیاده‌روها به مناطق مجاور منتهی و از آن خارج می‌شوند؟
  • آیا فضا برای افراد با نیازهای خاص کار می‌کند؟
  • آیا راه‌ها و مسیرهای عبور از فضا مردم را به‌جایی می‌برد که واقعاً می‌خواهند بروند؟
  • آیا مردم می‌توانند از انواع گزینه‌های حمل‌ونقل – قطار اتوبوس، ماشین، دوچرخه و غیره – برای رسیدن به محل استفاده کنند؟
  • آیا ایستگاه‌های حمل‌ونقل در کنار مقاصدی مانند کتابخانه‌ها، دفاتر پست، ورودی پارک‌ها و غیره قرار دارند؟
  1. راحتی و تصویر فضا

اینکه یک فضا راحت است و خود را به‌خوبی نشان می‌دهد – تصویر خوبی دارد – کلید موفقیت آن است. راحتی شامل درک ما درباره ایمنی، تمیزی و در دسترس بودن مکان برای نشستن است – اهمیت دادن به افراد برای انتخاب جایی که می‌خواهند بنشینند، عموماً دست‌کم گرفته می‌شود.

پرسش‌های مربوط به‌راحتی و تصویر فضا:

  • آیا مکان تأثیر اولیه خوبی برای مخاطبانش بر جای می‌گذارد؟
  • آیا تعداد زنان بیشتر از مردان است؟
  • آیا جای کافی برای نشستن وجود دارد؟ آیا صندلی‌ها در موقعیت مناسبی قرار دارند؟ آیا مردم امکان انتخاب مکانی برای نشستن دارند، چه در آفتاب چه در سایه؟
  • آیا فضاها تمیز و بدون زباله هستند؟ چه کسی مسئول نگهداری است؟ چه کار می‌کنند؟ چه زمانی؟
  • آیا منطقه احساس امنیت می‌کند؟ آیا حضور امنیتی وجود دارد؟ اگر چنین است، این افراد چه کار می‌کنند؟ چه زمانی در حال انجام‌وظیفه هستند؟
  • آیا مردم عکس می‌گیرند؟ آیا فرصت‌های زیادی برای عکس گرفتن در دسترس است؟
  • آیا وسایل نقلیه بر استفاده عابران پیاده از فضا غلبه دارند یا از دسترسی آسان آن‌ها به فضا جلوگیری می‌کنند؟
  1. فعالیت‌ها و کاربری‌ها

فعالیت‌ها بلوک‌های اساسی سازنده مکان‌های والا و موفق هستند: آن‌ها دلایلی هستند که مردم در وهله اول به خاطرشان از مکان بازدید می‌کنند و دلایلی که دوباره آن‌ها را به فضا می‌کشانند. آن‌ها همچنین چیزی هستند که یک مکان را خاص یا منحصربه‌فرد می‌کنند. وقتی در مکانی کاری برای انجام دادن وجود نداشته باشد، خالی و بدون استفاده خواهد ماند – نشانه‌ای مطمئن که از اینکه چیزی باید در مکان تغییر کند.

اصولی که در ارزیابی کاربری‌ها و فعالیت‌های یک مکان باید در نظر داشت:

  • هرچه فعالیت‌های بیشتری انجام شود و افراد فرصت مشارکت در آن‌ها را داشته باشند، بهتر است.
  • تعادل خوبی بین زن و مرد وجود دارد.
  • افراد در سنین مختلف از این فضا استفاده می‌کنند (افراد بازنشسته و افراد دارای فرزند خردسال می‌توانند در طول روز که دیگران مشغول به کار هستند از یک فضا استفاده کنند).
  • از فضا در تمام طول روز استفاده می‌شود.
  • فضایی که هم مجردها و هم افراد به‌صورت گروهی از آن استفاده می‌کنند بهتر از فضایی است که افراد به‌تنهایی از آن استفاده می‌کنند زیرا به این معنی است که مکان‌هایی برای نشستن افراد با دوستان وجود دارد، جایی که معاشرت بیشتر و فضایی سرگرم‌کننده‌تر است.
  • تعیین‌کننده نهایی موفقیت یک مکان این است که چقدر خوب مدیریت می‌شود.

پرسش‌های مربوط به فعالیت‌ها و کاربری‌ها

  • آیا مردم از فضا استفاده می‌کنند یا فضا خالی است؟
  • آیا توسط افراد در سنین مختلف استفاده می‌شود؟
  • آیا افراد در قالب گروه هستند؟
  • چند نوع فعالیت در حال انجام است – افرادی که راه می‌روند، غذا می‌خورند، بیس‌بال بازی می‌کنند، شطرنج، استراحت می‌کنند، مطالعه می‌کنند؟
  • از کدام قسمت‌های فضا استفاده می‌شود و کدام قسمت‌ها بلااستفاده‌اند؟
  • آیا انتخاب‌هایی برای انجام دادن فعالیت‌ها وجود دارد؟
  • آیا حضور مدیریتی وجود دارد یا می‌توانید شناسایی کنید چه که مسئول این فضا است؟
  1. معاشرت پذیری

دستیابی به این کیفیت برای یک مکان دشوار است، اما پس از دستیابی، دیگر به یک ویژگی غیرقابل‌انکار تبدیل می‌شود. هنگامی‌که مردم دوستان خود را می‌بینند، همسایگان خود را ملاقات می‌کنند و با آن‌ها احوالپرسی می‌کنند و در تعامل با غریبه‌ها احساس راحتی می‌کنند، تمایل دارند حس مکان یا دل‌بستگی قوی‌تری نسبت به جامعه خود – و به مکانی که این نوع فعالیت‌های اجتماعی را تقویت می‌کند، داشته باشند.

پرسش‌های مربوط به معاشرت پذیری:

  • آیا اینجا مکانی است که می‌خواهید برای ملاقات با دوستان خود انتخاب کنید؟ آیا دیگران در اینجا با دوستان خود ملاقات می‌کنند یا با آن‌ها برخورد می‌کنند؟
  • آیا افراد در قالب گروه هستند؟ آیا آن‌ها با یکدیگر صحبت می‌کنند؟
  • به نظر می‌رسد که مردم یکدیگر را از روی چهره می‌شناسند یا به نام؟
  • آیا مردم دوستان و اقوام خود را برای دیدن مکان می‌آورند یا با افتخار به یکی از ویژگی‌های آن اشاره می‌کنند؟
  • آیا مردم لبخند می‌زنند؟ آیا افراد با یکدیگر ارتباط چشمی برقرار می‌کنند؟
  • آیا مردم به‌طور منظم و با انتخاب از مکان استفاده می‌کنند؟
  • آیا ترکیبی از سنین و گروه‌های قومی که عموماً جامعه را منعکس می‌کند، حضور دارند؟
  • آیا مردم با دیدن زباله تمایل دارند آن را جمع کنند؟

 

سوم؛ اصول مهم برای ایجاد مکان‌های همگانی والا (موفق):

  1. جامعه متخصص است

نقطه شروع مهم در توسعه یک ایده برای هر فضای عمومی، شناسایی استعدادها و دارایی‌های موجود در جامعه است. در هر جامعه‌ای افرادی هستند که می‌توانند دیدگاهی تاریخی و بینشی ارزشمند در مورد نحوه عملکرد منطقه و درک مسائل مهم و آنچه برای مردم معنادار است ارائه دهند. استفاده از این اطلاعات در ابتدای فرآیند، به ایجاد حس مالکیت جامعه در پروژه کمک می‌کند و می‌تواند هم برای حامی پروژه و هم برای جامعه مفید باشد.

  1. یک مکان خلق کنید نه یک طرح

اگر هدف شما ایجاد یک مکان است (که فکر می‌کنیم باید باشد!)، صرفاً یک طرح کافی نخواهد بود. برای تبدیل فضای ناکارآمد به یک «مکان» حیاتی، باید عناصر فیزیکی که برای مردم دعوت‌کننده و راحت باشد، مانند نشیمن و محوطه‌سازی جدید ایجاد شوند و همچنین از طریق تغییرات «مدیریتی» در الگوی گردش عابرین پیاده روابط مؤثر بین خرده‌فروشی اطراف و فعالیت‌هایی که در فضاهای عمومی در حال انجام است، توسعه یابند. هدف، ایجاد مکانی است که هم حس جامعه‌پذیری قوی و هم تصویری راحت داشته باشد و همچنین یک محیط و فعالیت‌ها و کاربرهایی که درمجموع چیزی بیش از مجموع بخش‌های اغلب ساده‌اش باشد. گفتن این موضوع آسان است، اما انجام آن دشوار است.

  1. در جستجوی شرکا باشید

شرکا برای موفقیت آینده و تصویر یک پروژه ارتقای فضای عمومی بسیار مهم هستند. چه در ابتدا از شرکا بخواهید که برای پروژه برنامه‌ریزی کنند و چه بخواهید با ده‌ها شریکی که ممکن است در آینده مشارکت کنند، طوفان فکری و سناریو ایجاد کنید، نقش آن‌ها در پشتیبانی و اجرای پروژه بسیار ارزشمند هستند. آن‌ها می‌توانند مؤسسات محلی، موزه‌ها، مدارس و غیره باشند.

  1. شما می‌توانید چیزهای زیادی را تنها به‌واسطه مشاهده بفهمید

همه ما می‌توانیم از موفقیت‌ها و شکست‌های دیگران چیزهای زیادی بیاموزیم. با نگاهی به نحوه استفاده (عدم استفاده) افراد از فضاهای عمومی و یافتن اینکه که چیزهایی را دوست دارند و چه چیزهایی را دوست ندارند، می‌توان ارزیابی کرد که چه چیزی باعث می‌شود این فضاها موفق باشند و یا شکست بخورند. از طریق این مشاهدات، مشخص خواهد شد که چه نوع فعالیت‌هایی رخ نمی‌دهند و چه مواردی ممکن است گنجانده شوند؛ و هنگامی‌که فضاها ساخته می‌شوند، ادامه مشاهده آن‌ها حتی بیشتر در مورد چگونگی تکامل و مدیریت آن‌ها در طول زمان ما را یاری خواهند کرد.

  1. یک چشم‌انداز داشته باشید

چشم‌انداز باید از درون جامعه بیرون بیاید. آنچه برای چشم‌انداز هر فضای عمومی ضروری است، ایده‌ای درباره چگونگی فعالیت‌هایی است که ممکن است در فضا رخ دهد؛ دیدگاهی مبنی بر اینکه فضا باید راحت باشد و تصویر خوبی داشته باشد و اینکه می‌بایست مکان مهمی باشد آن‌چنان‌که مردم می‌خواهند. امری که باید حس غرور را در افرادی که در اطراف آن زندگی و کار می‌کنند القا کند.

  1. با اطلسی‌ها شروع کنید: سبک‌تر، سریع‌تر، ارزان‌تر

پیچیدگی فضاهای عمومی به حدی است که نمی‌توان انتظار داشت در ابتدا همه‌چیز را درست انجام دهید. بهترین فضاها با مداخلات کوتاه‌مدت آزمایش می‌شوند و در طول سالیان متمادی این آزمایش و اصلاح ادامه دارد! عناصری مانند نشیمن، کافه‌های روباز، هنرهای عمومی، خط‌های عابر پیاده و جان‌پناه‌های عابر پیاده، باغ‌های اشتراکی و نقاشی‌های دیواری نمونه‌هایی از مداخلاتی هستند که می‌توانند در مدت‌زمان کوتاهی انجام شوند.

  1. مثلث سازی

«مثلث سازی فرآیندی است که در آن برخی از محرک‌های بیرونی پیوندی بین افراد ایجاد می‌کند و غریبه‌ها را وادار می‌کند تا با غریبه‌های دیگر طوری صحبت کنند که گویی یکدیگر را می‌شناسند». در یک فضای عمومی، انتخاب و چیدمان عناصر مختلف در ارتباط با یکدیگر می‌تواند فرآیند مثلث سازی را ایجاد کند یا مانع آن شود. به‌عنوان‌مثال، اگر یک نیمکت، یک سطل زباله و یک تلفن، بدون ارتباطی به یکدیگر قرار داده شود، ممکن است هرکدام استفاده بسیار محدودی داشته باشند، اما وقتی در کنار هم قرار گیرند و همراه با امکانات دیگری مانند چرخ‌دستی قهوه چیده شوند، طبیعتاً حضور افراد را به همراه خواهند داشت. در سطح وسیع‌تر، اگر اتاق مطالعه کودکان در یک کتابخانه جدید به‌گونه‌ای قرار گیرد که در کنار زمین‌بازی کودکان در پارک باشد و یک کیوسک غذا به آن اضافه شود، فعالیت بیشتری نسبت به زمانی رخ می‌دهد که این امکانات به‌طور جداگانه قرار داشته باشند.

  1. آن‌ها همیشه می‌گویند که «این کار امکان‌پذیر نیست»

ایجاد فضاهای عمومی خوب ناگزیر با موانعی مواجه است، زیرا هیچ‌کس چه در بخش عمومی و چه در بخش خصوصی وظیفه یا مسئولیت «ایجاد مکان» را ندارد. به‌عنوان‌مثال، متخصصانی مانند مهندسان ترافیک، اپراتورهای حمل‌ونقل، برنامه ریزان شهری و معماران همگی تعاریف محدودی از شغل خود دارند – تسهیل ترافیک یا به حرکت درآوردن قطارها یا ایجاد طرح‌های بلندمدت برای ساخت شهرها یا طراحی ساختمان‌ها. کار آن‌ها که در بیشتر شهرها مشهود است، ایجاد «مکان» نیست. شروع با مداخلات مشارکتی مردمی در مقیاس کوچک می‌تواند اهمیت «مکان‌ها» را نشان دهد و به غلبه بر موانع کمک کند.

  1. فرم از عملکرد پشتیبانی می‌کند

خروجی آنچه جامعه و شرکای بالقوه وارد پروژه می‌کنند، درک نحوه عملکرد فضاهای دیگر، آزمایش و غلبه بر موانع و مخالفان، ایده‌ای را برای توسعه فضا فراهم می‌کند. اگرچه طراحی فضا مهم است، اما این عناصر دیگر هستند که به شما می‌گویند که برای دستیابی به چشم‌انداز آینده برای فضا به چه فرمی نیاز دارید.

  1. پول مسئله نیست

این گزاره می‌تواند به طرق مختلف اعمال شود. به‌عنوان‌مثال، هنگامی‌که زیرساخت‌های اولیه فضاهای عمومی را قرار دادید، عناصر کارکردی که بعداً اضافه می‌شوند (به‌عنوان‌مثال، فروشندگان، کافه‌ها، گلدان‌ها و صندلی‌ها) گران‌قیمت نخواهند بود. علاوه بر این، اگر جامعه و سایر شرکا در برنامه‌نویسی و سایر فعالیت‌ها مشارکت داشته باشند، این امر می‌تواند هزینه‌ها را نیز کاهش دهد. مهم‌تر از آن این است که با پیروی از این مراحل، مردم آن‌قدر برای پروژه اشتیاق پیدا می‌کنند که هزینه پروژه در مقایسه با مزایای گسترده آن قابل‌توجه نیست.

  1. کار شما هیچ‌وقت تمام نمی‌شود

طبیعتاً فضاهای عمومی خوب که پاسخگوی نیازها، نظرات و تغییرات مداوم جامعه‌اند، نیازمند توجه مستمر هستند. امکانات رفاهی فرسوده می‌شود، نیاز به تغییر دارد و چیزهای دیگری در یک محیط شهری اتفاق می‌افتد. پذیرفتن نیاز به تغییر و داشتن انعطاف‌پذیری مدیریتی برای اعمال این تغییر چیزی است که فضاهای عمومی والا و شهرهای موفق را می‌سازد.

 

 

∗این متن برگردان متون نهاد PPS در ارتباط با مکان‌سازی است که در آدرس‌های زیر قابل دسترسی است:

“What Is Placemaking?” Project for Public Spaces, https://www.pps.org/article/what-is-placemaking

Eleven Principles for Creating Great Community Places, Project for Public Spaces, https://www.pps.org/article/11steps

What Makes a Successful Place?, https://www.pps.org/article/grplacefeat

 

لینک کوتاه